Miejscowość Brenna położona jest w Beskidzie Śląskim, w kotlinie rzeki Brennicy pomiędzy masywami Klimczoka i Błatniej a Równicy i Czantorii. W ten sposób jest ona niejako odizolowana od pierwotnych terenów osadniczych na tym obszarze – Bielska i Cieszyna i z tego zapewne powodu osadnictwo na terenie Brennej rozwinęli się dopiero w późnym średniowieczu. Początkowo teren osadnictwa dzisiejszej Brennej należał do sąsiednich Górek Wielkich, które po raz pierwszy wspomniane są w Liber fundationis episcopatus vratislaviensic z około 1305 roku, jako jedna z wsi płacących dziesięcinę biskupowi wrocławskiemu. Z hipotezami co do początków miejscowości wiążą się próby wyjaśnienia jej nazwy. Jedni wywodzą ją od niemieckiego słówka „brennen” – płonąć – mającego charakteryzować zajęcia pierwszych osadników – niemieckich drwali i producentów węgla drzewnego. Inni, opowiadający się za słowiańskimi początkami miejscowości wywodzą jej nazwę od rdzenia „breń” – bagno, podmokły grunt – jako że w istocie jeszcze w XIII w. tereny Śląska były bardzo podmokłe. Bagniste musiały być również skryte wśród gór wyrzeźbione przez rzeki kotliny. W takich kotlinach zaczęli osiedlać się czasem drwale i pasterze. Osadnictwo w samej Brennej datuje się na XV wiek i wiąże się z założeniem tu przez księcia cieszyńskiego huty szkła, wykorzystującej jako opał drewno z tutejszych lasów. Pomimo jednak tego rozwoju gospodarczego dokonującego się głównie za sprawą Niemców i Żydów, obdarzonych wielu przywilejami przez książąt cieszyńskich, będących od 1327 roku lennikami Korony Czeskiej, która następnie stała się jednym z krajów dziedzicznych cesarskiej dynastii Habsburgów, Brenna zachowała charakter słowiański; ludność tutejsza, posługująca się powszechną na Śląsku Cieszyńskim gwarą morawską, w XIX wieku przeszła proces polskiego uświadomienia narodowościowego, choć od wschodu sąsiadowała ze zdominowaną przez żywioł niemiecki enklawą Bielska (Deutsche Sprachinsel – Bielsko, Stare Bielsko, Aleksandrowice, Wapienia, Komorowice, Mikuszowice, Kamienica, Jasienia, Jaworze). Gmina Brenna pozostała także w przeważającej mierze katolicka pomimo sąsiedztwa z większości protestanckimi gminami Ustroń, Wisła i Jaworze. Przemysł drzewny był też jednym z głównych czynników rozwoju gospodarczego Brennej, któremu jednak zagrażał rozwój szkodników drzew; tak w 1847 roku inwazja osówki na wiele lat zahamowała rozwój przemysłu drzewnego. Mimo to jednak w latach 1863-1864 tartaki w Skalicy, Cieszynie, Skoczowie i Górkach oraz huty w Ustroniu, Brennej, Trzyńcu i Karłowicach przerabiały rocznie 1,8 miliona metrów sześciennych drewna, spławianego Ostrawicą, Olzą i Wisłą. Cały Śląsk Cieszyński stanowił wówczas jeden wielki organizm gospodarczy tzw. Komory Cieszyńskiej, założonej w 1722 roku i należącej do dóbr dziedzicznych Habsburgów. Rozwój Komory powodował także rozwój gminy Brenna.
PARAFIA PW. ŚWIĘTEGO JANA CHRZCICIELA W BRENNEJ
Pod względem kościelnym Brenna należała początkowo do parafii w Grodźcu. Parafię tą po raz pierwszy wykazuje spis świętopietrza z roku 1447. W okresie reformacji Grodziec, będący w posiadaniu znanej rodziny Grodzieckich, z której pochodził m. in. Święty Melchior Grodziecki, pozostał jedną z nielicznych parafii, które na Śląsku Cieszyńskim nie uległy wpływom protestanckim, gdy w 1544 roku książę Wacław Adam przyjął ewangelicki porządek kościelny. W tym okresie mieszkańcy Brennej uczęszczali już zapewne do kościoła filialnego parafii grodzieckiej w Górkach. Nie wiadomo, kiedy kościół ten, w spisie świętopietrza z 1447 roku wymieniony jako parafialny, został przyłączony do parafii w Grodźcu: być może było to w okresie reformacji, gdy to wielu proboszczów uległo wpływom protestanckim i protestantyzowało swe parafie, lub też, jeśli nie spotkali się w tych działaniach z przychylnością parafian i szlacheckiego patronatu kościoła, opuszczali swe parafie – skoro patronująca parafia w Grodźcu, a może i w Górkach rodzina Grodzieckich pozostała wierna religii katolickiej, można sądzić, iż miał tu miejsce początkowo ten drugi przypadek. Z czasem jednak, pod naciskiem księcia, kościół w Górkach został przekazany nielicznym protestantom, którzy oddali go dopiero w roku 1654. W tym okresie katoliccy mieszkańcy Górek i Brennej uczęszczali do kościoła parafialnego w Grodźcu. Po zwróceniu kościoła w Górkach katolikom założono tam także szkolę parafialną. Rekatolicyzacja terenów Śląska Cieszyńskiego nie dokonała się jednak automatycznie przez zwrot świątyń wspólnotom katolickim po powrocie książąt cieszyńskich do kościoła katolickiego w XVII w. Przede wszystkim brakowało kapłanów, którzy mogliby objąć wszystkie odzyskane placówki. Dlatego biskupi wrocławscy sprowadzili do pomocy w przeprowadzeniu reformy katolickiej jezuitów, mianując kilku spośród nich „misjonarzami biskupimi”. Misjonarze ci wspomagali kler diecezjalny w rekatolicyzowaniu Śląska Cieszyńskiego, stanowiącego szczególnie trudny teren tak ze względu na dużą ilość protestantów, jak też ze względu na duże oddalenie od stolicy biskupiej. Ponadto spustoszenia dokonane w czasie wojen religijnych XVII wieku doprowadziły do wielkiego rozpowszechnienia rozbójnictwa, a właściciele ziemscy często nie sprzyjali staraniom Kościoła o poprawę sytuacji religijnej i moralnej. Najbardziej znanymi spośród jezuickich „misjonarzy biskupich” na Śląsku Cieszyńskim byli: o. Jakub Tempes i o. Józef Roller. Pierwsza drewniana kaplica w Brennej, jak podaje inwentarz pochodzący z XVIII w., wybudowana została w 1719 roku właśnie przez jezuickich „misjonarzy biskupich” i poświęcona św. Janowi Chrzcicielowi. Pierwszym duszpasterzem został o. Józef Roller. Wybór na patrona nowej kaplicy św. Jana Chrzciciela nie był przypadkowy: święty ten był patronem katedry i całej diecezji wrocławskiej i zapewne chciano poprzez wybór jego patrocinium pokreślić potrzebę posiadania możnego wspomożyciela: tak jak ochronił on cała diecezję w okresie reformacji przed sekularyzacją, tak teraz spodziewano się jego pomocy na wciąż opanowanych przez protestantyzm i rozbójnictwo terenach Śląska Cieszyńskiego. W istocie św. Jana Chrzciciel cieszył się ogromną popularnością i szacunkiem w całej diecezji wrocławskiej. Po wybudowaniu kaplicy w Brennej wciąż należącej do parafii w Grodźcu, duszpasterstwo sprawowali tu jezuici posiadający placówkę w pobliskim Lipowcu. Prowizorycznie wybudowana kaplica w Brennej uległa z czasem ruinie, stąd w 1762 r. została na nowo zbudowana przez o. Franciszka Hirchenhanna. Szczególnymi dobrodziejami budowy byli starosta cieszyński Jakub Madzia i wójt gminy w Brennej Jurek Mostala. Uregulowanie stosunków kościelnych na Śląsku Cieszyńskim w okresie reformy katolickiej stworzyło możliwość dalszego rozwijania sieci parafialnej: było to też jednym, z głównych założeń polityki wyznaniowej cesarza Józefa II (1781-1790). Dążył on także do powiązania sieci parafialnej z siecią szkolnictwa poprzez stworzenie w każdej parafii tzw. Szkoły Trywialnej. Reforma ta przeprowadzona była w całej Austrii od 1773 r. przy wykorzystaniu środków finansowych uzyskanych przez kasatę zakonów nie prowadzących działalności charytatywnej, duszpasterskiej lub szkolnej, których majątek przejmowano na tzw. Fundusz Religijny. Tak założono wiele nowych parafii w całej Austrii, w tym i na Śląsku Cieszyńskim. Ze względów politycznych wymuszono także papieską kasatę zgromadzenia jezuitów. Ojcowie jezuici pracowali nadal w duszpasterstwie, jednak jako kapłani diecezjalni. Podobnie jak w całej Austrii, było tak i na Śląsku Cieszyńskim: ojcowie jezuici pracowali w samym Cieszynie. W wyniku takiej polityki religijnej władze państwowe stwierdziły konieczność utworzenia nowej parafii także w Brennej. Orzeczenie takie przedstawiono do cesarskiej akceptacji w 1784 r. Parafia w Brennej utworzona została w 1785 r. i uposażona z Funduszu Religijnego. Pierwszy proboszcz ustanowiony został 3 września 1785 roku. Należała ona początkowo do dekanatu bielskiego, zaś w 1804 r. weszła w skład nowo utworzonego dekanatu skoczowskiego. Po wojnach śląskich z Prusami w latach 1741-1763 pozostałą przy Austrii, która dla administracji oderwanej tak od reszty diecezji wrocławskiej części Śląska utworzyła w Cieszynie biskupi Generalny Wikariat.
KOŚCIÓŁ PW. ŚW. JANA CHRZCICIELA W BRENNEJ CENTRUM
W roku 1789 powzięto myśl o budowie nowego kościoła parafialnego w miejsce dotychczasowej pojezuickiej kaplicy. Sprawa ewentualnej budowy, teraz uznanej za konieczną, była jednak o tyle trudna, że w 1784 r., podczas omawiania zasad utworzenia nowej parafii, nic nie wspomniani o potrzebie budowy kościoła. Także przedstawiciele gminy nie wyrażali tej potrzeby. Jednak w roku 1789 „wzywając pomocy Bożej, św. Jana Chrzciciela, patrona naszej kaplicy i miłościwie panującego cesarza Józefa II dla ważnych racji” proboszcz zwrócił się o pomoc do władz państwowych. Po sześciu miesiącach nadeszło cesarskie zapytanie, czy rzeczywiście nowy kościół jest konieczny. Dalszym jednak staraniom przeszkodziła śmierć cesarza w lutym 1790 roku. Za krótkich rządów kolejnego cesarza, Leopolda II, zdołano uzyskać, po zakończeniu prze niego wojny z Turkami, zgodę na budowę świątyni. Znów jednak dalszej realizacji przeszkodziła śmierć władcy. Szczególnej pomocy św. Jana Chrzciciela proboszcz w Brennej przypisywał ostateczną zgodę następnego cesarza, Franciszka II, uzyskaną mimo toczącej się właśnie wojny z Francją. Decyzja o zgodzie na budowę kościoła została przez dyrektora Komory Cieszyńskiej zakomunikowana w Brennej 23 grudnia 1792 roku. Poświęcenie nowo wbudowanego kościoła odbyło się za zgodą cieszyńskiego Urzędu Powiatowego 21 sierpnia 1796 roku. Wnętrze z emporami w nawach bocznych posiada wystrój barokowy i klasycystyczny. Od samego początku wystrój kościoła był i jest niezwykle bogaty. W ołtarzu głównym znajduje się obraz przedstawiający scenę chrztu Pana Jezusa w Jordanie, namalowany przez artystę Stanisława Jastrzębskiego z Cieszyna. Obraz pochodzi z końca XVIII wieku. Na ołtarzu stały początkowo figury Mojżesza i Dawida, zastąpione w 1899 roku figurami św. Józefa i św. Anny. Figury Serca Pana Jezusa i Matki Boskiej Różańcowej na ołtarzach bocznych zostały zakupione w Monachium. Na ambonie z 1895 roku obrazy olejne przedstawiają czterech Ewangelistów i Dobrego Pasterza. Na konfesjonałach widnieją obrazy syna marnotrawnego i św. Marii Magdaleny. Obrazy św. Mikołaja i św. Barbary pochodzą z 1845 roku. Na filarach nawy głównej umieszczono obrazy św. Rodziny z 1895 roku i Matki Boskiej Szkaplerznej oraz św. Jana Sarkandra z 1902 roku. Pod chórem stoją figury św. Floriana i św. Jadwigi z początku XX wieku. Obecne organy wykonała w 1897 roku firma braci Rieger z Karniowa. Na wieży znajdują się 4 dzwony zakupione w 1948 r. Kościół kilkakrotnie poddawany był pracom renowacyjnym i remontowym. W ostatnim czasie remont kościoła związany był z obchodami 200 lecia jego istnienia. W latach 1991 – 1995 przeprowadzono remont dachu, zmieniono wystrój prezbiterium wprowadzając nowy kamienny ołtarz, odrestaurowano elewację świątyni i zostało odświeżone malowanie wnętrza kościoła. W latach 2005 – 2010 prace remontowe objęły wymianę instalacji elektrycznej, oświetlenia, renowację witraży, wymieniono posadzkę, ogrzewanie i ławki, a w roku 2010 wymalowano kościół, nadając mu nową kolorystykę, dopasowaną do zabytkowego wnętrza świątyni.